Blog

स्टॉक मार्केट एक्सपायरी डे ट्रेडिंग हा एक रोमांचक आणि संभाव्य फायदेशीर प्रयत्न असू शकतो. व्यापाऱ्यांनी अवलंबलेल्या विविध रणनीतींपैकी, एक्सपायरी-डे ट्रेडिंगकडे बरेच लक्ष वेधले गेले आहे. हा दृष्टीकोन पर्याय कराराच्या शेवटच्या दिवसावर लक्ष केंद्रित करतो, जे त्याच्या गुंतागुंत समजून घेणाऱ्यांसाठी अद्वितीय संधी आणि आव्हाने प्रदान करते.

एक्सपायरी डे ट्रेडिंग म्हणजे काय?

एक्सपायरी डे ट्रेडिंग म्हणजे पर्याय करार त्यांच्या वैधतेच्या शेवटच्या दिवशी खरेदी करणे किंवा विकणे. भारतीय शेअर बाजारात, हे सहसा मासिक करारांसाठी दर महिन्याच्या शेवटच्या गुरुवारी होते, तर साप्ताहिक पर्याय दर गुरुवारी कालबाह्य होतात. या धोरणाचे उद्दिष्ट वाढलेल्या अस्थिरतेचा आणि किमतीच्या हालचालींचा लाभ घेण्याचे आहे जे अनेकदा बाजाराला कालबाह्यतेच्या जवळ करार म्हणून ओळखतात.

एक्सपायरी-डे ट्रेडिंगमध्ये गुंतलेले व्यापारी जलद किंमतीतील चढउतारांपासून नफा मिळवण्याच्या संधी शोधतात. ते वेळ क्षय झाल्यामुळे कमी प्रीमियमवर पर्याय खरेदी करू शकतात किंवा निरर्थक कालबाह्य होण्याच्या अपेक्षेने पर्याय विकू शकतात. बाजारातील अल्प-मुदतीच्या हालचालींचा अचूक अंदाज घेऊन जलद नफा मिळवणे हे त्याचे ध्येय आहे.
उदाहरणार्थ, जर एखाद्या व्यापाऱ्याचा असा विश्वास असेल की बाजार बंद होण्यापूर्वी अंतर्निहित स्टॉकची किंमत लक्षणीय वाढेल, तर तो किंवा ती कालबाह्य होण्याच्या दिवशी कॉल पर्याय विकत घेऊ शकते. याउलट, जर त्यांना वाटत असेल की स्टॉकची किंमत स्थिर राहील किंवा किंचित वाढेल, तर ते पुट पर्याय विकू शकतात.

व्यापारात कालबाह्य तारखांचे महत्त्व

कालबाह्यता तारखा ऑप्शन्स ट्रेडिंगमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात, कराराच्या आजीवन समाप्तीची चिन्हांकित करतात. या तारखांचे महत्त्व समजून घेणे अनेक कारणांसाठी महत्त्वाचे आहे:

● करार सेटलमेंट: सर्व खुल्या पोझिशन्स कालबाह्य तारखेला सेटल करणे आवश्यक आहे. खरेदीदारांसाठी, याचा अर्थ पर्याय वापरणे किंवा ते कालबाह्य होऊ देणे. पर्यायाचा वापर केल्यास विक्रेत्यांनी त्यांच्या जबाबदाऱ्या पूर्ण केल्या पाहिजेत.

● वेळ क्षय प्रवेग: जसजशी कालबाह्यता तारीख जवळ येते तसतसे पर्यायांचे वेळ मूल्य झपाट्याने कमी होते. ही घटना, ज्याला टाइम डिके किंवा थीटा म्हणून ओळखले जाते, शेवटच्या दिवसांत तीव्र होते, पर्यायाच्या किमतींवर लक्षणीय परिणाम करते.

● वाढलेली अस्थिरता: एक्सपायरी दिवसांच्या आसपास अनेकदा बाजारातील अस्थिरता वाढते कारण व्यापारी त्यांची स्थिती समायोजित करतात. यामुळे अस्थिरता आणि व्यापाराचे प्रमाण वाढू शकते, ज्यामुळे संधी आणि जोखीम निर्माण होऊ शकतात.

● जोखीम व्यवस्थापन: व्यापाऱ्यांना त्यांची पोझिशन्स प्रभावीपणे व्यवस्थापित करण्यासाठी कालबाह्यता तारखा माहित असणे आवश्यक आहे. कालबाह्य होण्यापूर्वी स्थिती बंद करण्यात किंवा रोल ओव्हर करण्यात अयशस्वी झाल्यास अनपेक्षित परिणाम किंवा नुकसान होऊ शकते.

● बाजार प्रभाव: कालबाह्य झालेल्या दिवशी अनेक करारांचा निपटारा व्यापक बाजारपेठेवर परिणाम करू शकतो, ज्याचा परिणाम अंतर्निहित मालमत्तेच्या किमतींवर देखील होऊ शकतो.

या पैलू समजून घेतल्याने व्यापाऱ्यांना माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यास आणि कालबाह्यता दिवसाच्या गतीशीलतेनुसार धोरणे विकसित करण्यात मदत होते.

ऑप्शन एक्सपायरी डे ट्रेडिंग कसे कार्य करते?

ऑप्शन्स एक्सपायरी डे ट्रेडिंगमध्ये विशिष्ट यांत्रिकी आणि विचारांचा समावेश असतो:

1. वेळ संवेदनशीलता: व्यापाऱ्यांनी त्वरीत कृती करावी, कारण शेवटच्या दिवशी पर्यायांचे मूल्य झपाट्याने कमी होते. संभाव्य नफा मिळविण्यासाठी किंवा तोटा कमी करण्यासाठी त्वरित निर्णय घेणे आणि त्याची अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे.

2. किमतीतील चढउतार: व्यापारी अंतर्निहित मालमत्तेच्या किमतीचे बारकाईने निरीक्षण करतात, त्यांचे पर्याय फायदेशीर ठरू शकतील अशा चढउतारांचा शोध घेतात. अगदी लहान किंमती बदल देखील पर्याय मूल्यांवर लक्षणीय परिणाम करू शकतात.

3. खंड आणि तरलता: कालबाह्य दिवस अनेकदा ट्रेडिंग व्हॉल्यूम वाढवतात, पोझिशनमध्ये प्रवेश करण्यासाठी किंवा बाहेर पडण्यासाठी चांगली तरलता प्रदान करतात.

4. स्ट्राइक किंमत निवड: व्यापारी मूळ मालमत्तेच्या सध्याच्या बाजार किमतीच्या जवळ असलेल्या स्ट्राइक किमतींसह पर्याय निवडतात, कारण ते किंमतींच्या हालचालींसाठी अत्यंत संवेदनशील असतात.

5. जोखीम मूल्यांकन: कालबाह्यतेच्या वेळी पर्यायांच्या सर्व-किंवा काहीही नसलेल्या स्वरूपासाठी काळजीपूर्वक जोखीम व्यवस्थापन आवश्यक आहे. पर्याय निष्फळ होण्याच्या शक्यतेसाठी व्यापाऱ्यांनी तयार राहावे.

उदाहरणार्थ, जर एखाद्या स्टॉकची मुदत संपण्याच्या दिवशी ₹100 वर व्यापार होत असेल, तर व्यापारी शेवटच्या क्षणी किंमत वाढीवर बेटिंग करून ₹101 च्या स्ट्राइक किंमतीसह कॉल पर्याय खरेदी करू शकतो. स्टॉक जवळ ₹१०२ वर पोहोचल्यास, पर्याय फायदेशीर होतो. तथापि, ते ₹१०१ च्या खाली राहिल्यास, पर्याय व्यर्थ कालबाह्य होईल.

ऑप्शन एक्सपायरी डे वर ट्रेड कसा करायचा?

यशस्वीरित्या पर्यायांचा व्यापार समाप्ती दिवसासाठी धोरणात्मक दृष्टीकोन आवश्यक आहे:

● बाजार विश्लेषण: संभाव्य किमतीच्या हालचाली निर्धारित करण्यासाठी बाजारातील ट्रेंड, बातम्या आणि तांत्रिक निर्देशकांचे विश्लेषण करून प्रारंभ करा.

● संधी ओळखा: किंचित पैसे कमी असलेले पर्याय शोधा, परंतु अंतर्निहित मालमत्तेतील किमतीच्या छोट्या हालचालींसह संभाव्य फायदेशीर असू शकतात.

● स्पष्ट उद्दिष्टे सेट करा: कोणत्याही ट्रेडमध्ये प्रवेश करण्यापूर्वी, तुमचे नफा लक्ष्य आणि स्टॉप-लॉस स्तर सेट करा. जोखीम प्रभावीपणे व्यवस्थापित करण्यासाठी या मर्यादांचे पालन करा.

● सतत निरीक्षण करा: दिवसभर बाजारातील हालचालींवर लक्ष ठेवा. त्वरीत कार्य करण्यास तयार रहा, कारण परिस्थिती वेगाने बदलू शकते.

● मर्यादा ऑर्डर वापरा: तुम्हाला हव्या असलेल्या किमतींमध्ये तुम्ही पोझिशनमध्ये प्रवेश करता आणि बाहेर पडता हे सुनिश्चित करण्यासाठी मार्केट ऑर्डरऐवजी मर्यादा ऑर्डर करा.

● प्रसाराचा विचार करा: संभाव्य नफ्याला परवानगी देताना पर्याय स्प्रेड जोखीम मर्यादित करण्यात मदत करू शकतात. उदाहरणार्थ, बुल कॉल स्प्रेडमध्ये एक कॉल पर्याय विकत घेणे आणि दुसरा उच्च स्ट्राइक किंमतीवर विकणे समाविष्ट आहे.

● माहिती ठेवा: बाजारावर किंवा तुम्ही ट्रेडिंग करत असलेल्या विशिष्ट स्टॉकवर परिणाम करणाऱ्या कोणत्याही बातम्या किंवा घटनांवर लक्ष ठेवा.

● वेळ क्षय व्यवस्थापित करा: लक्षात ठेवा की कालबाह्यतेच्या दिवशी क्षय वाढतो. तुमच्या निर्णयांमध्ये हे लक्षात ठेवा, विशेषतः पर्याय खरेदी करताना.

उदाहरणार्थ, जर तुम्हाला वाटत असेल की सध्या ₹५०० वर व्यापार करत असलेला स्टॉक दिवसाच्या अखेरीस थोडासा वाढेल, तर तुम्ही ₹५०२ च्या स्ट्राइक किमतीसह कॉल पर्याय आणि ₹५०५ च्या स्ट्राइक किमतीसह पुट ऑप्शन देखील खरेदी करू शकता. पर्याय विकू शकतात. स्टॉक अपेक्षेप्रमाणे हलत असल्यास नफ्यासाठी जागा सोडताना हे तुमचे संभाव्य नुकसान मर्यादित करते.

बाजारातील अस्थिरतेवर एक्सपायरी डेचा परिणाम

बाजारातील अस्थिरता वाढवण्याच्या क्षमतेसाठी एक्सपायरी दिवस ओळखले जातात. ही घटना अनेक घटकांमुळे उद्भवते:

● स्थिती श्रेणी: व्यापारी आणि गुंतवणूकदार त्यांच्या पोझिशन्स काढून टाकतात, ज्यामुळे खरेदी आणि विक्री क्रियाकलाप वाढतात.

●डेल्टा हेजिंग: पर्याय विक्रेत्यांना डेल्टा-न्यूट्रल स्थिती राखण्यासाठी अंतर्निहित मालमत्ता विकत घेणे किंवा विकणे आवश्यक असू शकते, ज्यामुळे किंमतीतील चढ-उतार वाढू शकतात.

● मध्यस्थी क्रियाकलाप: व्यापारी स्पॉट आणि फ्युचर्स मार्केटमधील किमतीतील तफावतीचा फायदा घेतात, ज्यामुळे किमतीत जलद समायोजन होते.

● अनुमानात वाढ: अल्प-मुदतीचे व्यापारी अपेक्षित किमतीच्या हालचालींमधून नफा मिळवण्यासाठी बाजारात प्रवेश करतात, पुढे अस्थिरता वाढते.

● रोल-ओव्हर: गुंतवणुकदार त्यांच्या पोझिशन्स पुढील एक्स्पायरीपर्यंत पुढे नेत असल्याने किमतीत चढ-उतार होऊ शकतात.
ही वाढलेली अस्थिरता संधी आणि धोके दोन्ही निर्माण करू शकते. उदाहरणार्थ, रेंज-बाउंड असलेला स्टॉक या घटकांमुळे कालबाह्यतेच्या दिवशी अचानक त्याच्या ट्रेडिंग रेंजमधून बाहेर जाऊ शकतो. व्यापाऱ्यांनी अशा परिस्थितींसाठी तयार असणे आणि त्यानुसार त्यांची रणनीती समायोजित करणे आवश्यक आहे.

एक्सपायरी डे ऑप्शन्स खरेदी आणि विक्री धोरण

खरेदी आणि विक्री या दोन्ही पर्यायांवर लक्ष केंद्रित करून व्यापारी कालबाह्यतेच्या दिवशी विविध धोरणे वापरतात:
खरेदी धोरण:

● कमी किमतीचे पर्याय पहा: अंतर्निहित मालमत्तेच्या संभाव्य हालचालीच्या तुलनेत कमी किमतीचे वाटणारे पर्याय ओळखा.

● ऐट-द-मनी पर्यायांवर लक्ष केंद्रित करा: हे पर्याय अंतर्निहित मालमत्तेतील किंमतीतील बदलांसाठी सर्वात संवेदनशील असतात.

● वेग विचारात घ्या: मजबूत किंमत ट्रेंडच्या दिशेने पर्याय खरेदी करा जे कदाचित चालू राहतील.
उदाहरणार्थ, जर एखादा स्टॉक ₹200 वर व्यापार करत असेल आणि वरच्या दिशेने जोरदार हालचाल दाखवत असेल, तर व्यापारी पुढील नफ्याची अपेक्षा ठेवून ₹202 च्या स्ट्राइक किंमतीसह कॉल पर्याय खरेदी करू शकतो.

विक्री धोरण:

● आउट-ऑफ-द-मनी पर्यायांची विक्री करा: हे पर्याय निरुपयोगी कालबाह्य होण्याची अधिक शक्यता असते, ज्यामुळे विक्रेत्याला प्रीमियम ठेवता येतो.

● स्प्रेड धोरण वापरा: वेळेच्या क्षयातून नफा मिळवताना जोखीम मर्यादित करण्यासाठी विक्री आणि खरेदीचे पर्याय एकत्र करा.

● अस्थिरता विचारात घ्या: जेव्हा गर्भित अस्थिरता जास्त असेल तेव्हा पर्यायांची विक्री करा, कारण प्रीमियम वाढण्याची शक्यता आहे.
उदाहरणार्थ, जर एखादा शेअर ₹300 वर व्यापार करत असेल आणि तुम्हाला तो स्थिर राहण्याची अपेक्षा असेल, तर तुम्ही ₹290 च्या स्ट्राइक किमतीसह पुट ऑप्शन विकू शकता, तो बेकार होईल अशी बेटिंग करू शकता.

दोन्ही धोरणांसाठी काळजीपूर्वक जोखीम व्यवस्थापन आणि मार्केट डायनॅमिक्सची संपूर्ण माहिती आवश्यक आहे.

कालबाह्यता दिवस पर्याय खरेदी करण्याच्या धोरणाचे फायदे

कालबाह्यता दिवस पर्याय खरेदी करण्याचे धोरण अनेक संभाव्य फायदे देते:

● कमी प्रीमियम: वेळ क्षय झाल्यामुळे कालबाह्यतेच्या दिवशी पर्याय सामान्यतः स्वस्त असतात, ज्यामुळे व्यापाऱ्यांना कमी भांडवल असलेल्या स्थितीत प्रवेश करता येतो.

● उच्च लाभ: कालबाह्यतेच्या दिवशी पर्यायांची कमी किंमत लक्षणीय नफा देऊ शकते, संभाव्य परतावा वाढवू शकते.

● मर्यादित जोखीम: पर्याय खरेदी करताना, जोखमीची स्पष्ट मर्यादा प्रदान करून, भरलेल्या प्रीमियमपर्यंत जास्तीत जास्त तोटा मर्यादित असतो.

● जलद नफा मिळण्याची शक्यता: कालबाह्यतेच्या दिवशी किमतीच्या जलद हालचालींमुळे त्वरीत भरीव नफा होऊ शकतो.

● लवचिकता: इंट्राडे मार्केटच्या हालचालींवर आधारित व्यापारी त्यांचे धोरण सहजपणे समायोजित करू शकतात.

● अस्थिरतेतील संधी: बाजार वाढ अस्थिरता समाप्तीच्या दिवशी, योग्य वेळी पर्याय खरेदी करण्यासाठी एक फायदेशीर परिस्थिती तयार केली जाऊ शकते.

उदाहरणार्थ, जर एखादा व्यापारी सध्याच्या बाजारभावापेक्षा फक्त ₹5 च्या स्ट्राइक प्राइसवर ₹2 चा कॉल ऑप्शन विकत घेतो, तर स्टॉकमधील थोडासा बदल देखील काही तासांत ऑप्शनचे मूल्य दुप्पट किंवा तिप्पट करू शकतो.
तथापि, हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे की हे फायदे महत्त्वपूर्ण जोखमींसह येतात. एक्स्पायरी-डे ट्रेडिंगच्या वेगवान स्वरूपासाठी त्वरित निर्णय घेणे आवश्यक आहे आणि जर बाजारातील हालचाल व्यापाऱ्यांच्या अपेक्षेच्या विरुद्ध असेल तर लक्षणीय नुकसान होऊ शकते.

निष्कर्ष

ऑप्शन्स मार्केटमधील एक्सपायरी-डे ट्रेडिंग ट्रेडर्ससाठी अनन्य संधी देते ज्यांना त्याची गतिशीलता समजते. जरी हे संभाव्य फायदेशीर असू शकते, परंतु वेगवान किमतीच्या हालचाली आणि वेळेच्या संवेदनशीलतेमुळे यात महत्त्वपूर्ण जोखीम आहे. या धोरणासाठी बाजाराचे ज्ञान, जलद निर्णय घेणे आणि प्रभावी जोखीम व्यवस्थापन आवश्यक आहे. सर्व ट्रेडिंग धोरणांप्रमाणेच, एक्सपायरी-डे ट्रेडिंगकडे सावधगिरीने संपर्क साधण्याची आणि विचारपूर्वक योजना आखणे आवश्यक आहे.